ตอน ๗....คนดีมีน้อย - คนถ่อยมีมาก

โพธิขวาง


๗. คนดีมีน้อย - คนถ่อยมีมาก

“ยอมแพ้เป็นพระ ย่อมชนะแก่มาร”  คำสอนของเจ้าคุณเจ้าคณะจังหวัดคำนี้ประทับใจพระมหาสว่าง โอภาโส เป็นอย่างยิ่ง นำมานึกคิดจนเกิดความสว่างโพลงขึ้นมาในหัวใจ  แต่ก่อนนี้ก็ได้ยินแต่คนพูดกันว่า “แพ้เป็นพระ ชนะเป็นมาร” คำนั้นเห็นจะพูดกันผิดๆ มานาน ทำให้คนเข้าใจความหมายไขว้เขว  “ชนะเป็นมาร” มองไม่เห็นว่าผู้ชนะจะเป็นมารได้อย่างไร  “ยอมแพ้เป็นพระ ย่อมชนะแก่มาร” ก็เหมือนพระพุทธเจ้าที่ทรงชนะแก่มารด้วยพระขันติบารมี จึงได้ทรงมีชัยแก่พญามาร  พระมหาสว่าง กำลังมีมารมาผจญอยู่ จะต้องหาทางเอาชนะแก่มารให้จงได้  และหนทางนั้นก็มองเห็นแล้วว่าจะต้องยอมแพ้ เพื่อเอาชนะใจให้ได้ในภายหลัง

“พระครูญาณวิสุทธิ์นั้นท่านมีค่าเป็นล้านๆ บาทเชียวนะ”  คำของเจ้าคุณเจ้าคณะจังหวัดคำนี้ คิดแล้วก็เห็นจริง  พอจะมองเห็นความจริงในคุณค่าอันมหาศาลที่แฝงอยู่ในตัวหลวงพ่อเพ็งองค์นี้แล้ว จะต้องรีบฉวยโอกาสเอามาเป็นประโยชน์เสียโดยเร็ว เพราะท่านชราภาพมากแล้ว ประเดี๋ยวเงินล้านก็จะจมหายไปพร้อมกับชีวิตและร่างกายของท่าน

สมภารหนุ่มคิดได้ดังนี้แล้ว ก็เริ่มดำเนินการตามแผนการที่คิดไว้ในใจทันที ตามประสาคนใจร้อนใจเร็ว  สมภารสว่าง จึงได้มีจดหมายให้คนถือไปเชิญนายเงื่อนมาหาที่วัด ว่าอยากจะพบนายเงื่อนเพื่อปรึกษาหารือบางอย่าง ขอให้ไปพบที่วัดให้จงได้ เวลาบ่ายโมงวันนี้  นายเงื่อนได้รับจดหมายก็ร่อนให้เพื่อนๆ ดูว่ามหาสว่างจะทวงเงินเอาไปสร้างอะไรอีกแล้ว จึงชวนเพื่อนๆ ไปด้วย ได้นายชิดกับนายผันเพื่อนร่วมใจไปด้วยกัน ๓ คน

เมื่อถึงวัด พบพระมหาสว่างนั่งคอยอยู่ที่กุฏิด้วยสีหน้ายิ้มย่องผ่องใสผิดกว่าวันก่อนๆ ร้องเชื้อเชิญให้นั่งอย่างกระตือรือร้นเป็นที่ผิดสังเกต  นายเงื่อนก็แปลกใจในกิริยาวาจาที่เปลี่ยนไป

“ท่านมหาคงจะพูดถึงเรื่องเงินที่ฝากไว้” นายเงื่อนเริ่มขึ้นก่อน

“ไม่ช่าย ไม่ใช่” ท่านสมภารโบกไม้โบกมือปฏิเสธ “ฉันไม่ห่วงหรอก ฉันไว้ใจกรรมการ  ก็มีคุณเงื่อนเป็นกรรมการอยู่ทั้งคน ฉันไว้ใจความตรงไปตรงมาของคุณ”

“ก็ไม่แน่หรอกครับ  คนเราน่ะมันเปลี่ยนแปลงได้ สุดแล้วแต่อารมณ์” นายเงื่อนแขวะสมภารจนได้ “เรื่องเงินนี้ก็เหมือนกัน  บางคนไว้ใจได้เพียง ๑๐๐ บาท บางคนไว้ใจได้เพียง ๑,๐๐๐ บาท บางคนไว้ใจได้เพียง ๑๐,๐๐๐ บาท บางคนไว้ใจได้เพียง ๑๐๐,๐๐๐ บาท เกินกว่านี้เมื่อไรมีช่องทางก็โกงทันที  อย่างข้าราชการบางคน เงินหมื่นไม่คอรัปชั่น พอเงินแสนก็เอา” นายเงื่อนพูดฉอดๆ “สมภารบางองค์ เงินแสนก็สร้างวัดไป พอเงินล้านก็เกิดเรื่อง  อย่างสมภารวัดบางแก้ว ก็สึกไปแล้ว”

“ฉันเชิญคุณเงื่อนมาวันนี้ ก็ไม่ได้คิดจะพูดถึงเรื่องเงินเรื่องทองอะไรหรอก อยากจะหารือเรื่องทั่วๆ ไป  ฉันก็จากบ้านนี้ไปเสียนานไม่รู้จักว่าใครเป็นใคร อย่างกำนันเชื้อนี่เป็นคนยังไง?” สมภารเปลี่ยนเรื่องพูด

“กำนันเชื้อ ก็เป็นคนประเภทมือถือสากปากถือศีล” นายเงื่อนพูดโผง “ดูเผินๆ ก็เป็นคนดี มีหน้ามีตาหรอก แต่เบื้องหลังแย่มาก  ท่านเห็นไหม อ้ายคนบ้าๆ บอๆ เล่นกะโหลกกะลาอยู่ที่ลานวัดนั้นน่ะ ก็ลูกชายกำนันเชื้อ  อายุปาเข้าไปตั้ง ๓๕-๓๖ ปีแล้ว ยังเล่นกะโหลกกะลา เล่นดินเล่นทรายเหมือนเด็กอมมือ  เขาว่า “ดูต้นไม้ให้ดูผล ดูคนให้ดูลูก” น่ะเป็นความจริง  เวรกรรมของคนมาปรากฏอยู่ที่ลูก ลูกคนที่คดโกงทุจริตน่ะ มักจะเป็นอย่างนี้แหละ  แต่กำนันเชื้อแกก็ไม่รู้ตัว แกว่ามันเป็นเวรกรรมของลูก ที่จริงมันเวรกรรมตามทันกำนันเชื้อ  มีลูกอยู่ ๓ คน คนโตก็ใบ้บ้า ปัญญาอ่อน คนเล็กก็สูบไอระเหยถูกจับไปติดคุกติดตะรางหลายหนแล้ว มันล้างผลาญกำนันเชื้ออยู่เรื่อยๆ ทรัพย์สินที่คดโกงเขามาก็ร่อยหรอลงไป”

“กำนันเชื้อ ทุจริตคดโกงยังไง?” สมภารสว่างสนใจอยากรู้

“ก็พุทโธ่ ท่านมหา  ไร่นากำนันเชื้อมีตั้ง ๔-๕ ร้อยไร่ ได้มาจากไหน โกงเขามาทั้งนั้น  รังวัดออกโฉนดเอาเป็นของตัวบ้าง ใครจะออกโฉนดตราจอง น.ส. ๓ ไปหากำนันเชื้อให้ช่วย กำนันก็ขอส่วนแบ่ง  ๑๐๐ ไร่เอาเสีย ๕๐ ไร่  ๓๐ ไร่เอาเสีย ๑๐ ไร่ แกทำมาอย่างนี้เป็นสิบๆ ปี แกต้องซื้อหาที่ไหนเล่า  เวลานี้มีไร่นาให้เช่าทั้งตำบล ต่างตำบลก็ยังมี ค่าเช่านาคิดครึ่งต่อครึ่ง ได้มา ๒ เกวียน เอาเสียเกวียนหนึ่ง เอามาออกดอกให้กู้อีก ใครเอานามาจำนำจำนองไว้ หลุดขาดเป็นของแกมากต่อมาก  นี่แหละครับนายทุนขูดรีดระดับตำบลล่ะครับ ใบหน้ายิ้มแย้มแจ่มใส เข้าวัดเข้าวา แต่เบื้องหลังแกทุจริตคดโกงเขามาทั้งนั้น” นายเงื่อนพูดอย่างเคร่งเครียด

นี่ถ้าหากว่าผมมีอำนาจได้เป็นใหญ่ในแผ่นดิน ผมจะออกกฎหมายริบไร่นาเป็นของรัฐบาลให้หมดสิ้น  ผมจะเอามาให้ชาวไร่ชาวนาที่ยากจนเช่าทำกิน เช่ารัฐบาลทุกคน  ผมจะไม่ยอมให้ใครเป็นเจ้าของที่ดินตั้งร้อยไร่ พันไร่”

สมภารหนุ่ม พยักหน้า เป็นทำนองเห็นด้วย

“เรื่องหนี้สินชาวไร่ชาวนาอีกอย่าง  ถ้าผมเป็นใหญ่ผมจะออกกฎหมายปลดเปลื้องหนี้สินชาวนาชาวไร่ทั้งหมด”

“ทำยังไง?”

“ก็ออกกฎหมายยุติหนี้สินทั้งหมดไว้เพียงนั้น ไม่ให้ต้องเสียดอกเบี้ยต่อไปอีก  เงินต้นทั้งหมดรัฐบาลรับโอนมาเป็นเจ้าหนี้ของชาวไร่ชาวนา เป็นลูกหนี้รัฐบาลโดยตรง ผ่อนส่งเงินต้นคืนให้รัฐบาลเป็นรายปีเรื่อยไป  รัฐบาลก็เอาเงินนี้ชำระคืนให้นายทุนเจ้าหนี้เดิมจนหมด”

“แล้วรัฐบาลจะเอาเงินที่ไหนมา?”

“รัฐบาลไม่ต้องลงทุนเลย  เพียงแต่โอนจำนวนเงินหนี้สินมาเป็นของรัฐบาล รัฐบาลเป็นเจ้าหนี้แทน  คอยเก็บเงินผ่อนชำระเงินส่งคืนเจ้าหนี้เดิมต่อไปเท่านั้น”

“ดอกไม่มี?”

“ไม่มีดอก เพราะต้องการช่วยชาวนาให้พ้นจากทาสนายทุน  รัฐบาลต้องทำตัวเหมือนพ่อแม่ของประชาชน ให้ยืมแก่ลูกๆ พ่อแม่ต้องไม่เอาดอกกับลูก”

“เข้าทีเหมือนกัน” พระมหาสว่างเห็นด้วย

“โรงสี ต้องโอนมาเป็นของรัฐบาลทั้งหมด  รัฐบาลทำโรงสีเอง ซื้อข้าว ขายข้าวสารเอง เลิกเก็บพรีเมี่ยมข้าว ไม่กดราคาข้าวให้ชาวนายากจน”

“ดี”

“โรงเลื่อย ต้องโอนเป็นของรัฐ  รัฐบาลทำไม้เอง ค้าไม้เอง  การตัดไม้ทำลายป่าจะได้หมดสิ้นไป”

“เข้าท่า”

“ธนาคารพาณิชย์ ต้องโอนเป็นของรัฐบาลหมด ให้เป็นสาขาธนาคารชาติ  เพราะพวกนี้ออกเงินให้พ่อค้ากู้ เอาไปกักตุนสินค้า ทำให้สินค้าราคาแพง  รัฐบาลจะได้ควบคุมเงินนายทุนได้ จะได้รู้ว่าพ่อค้าข้าราชการคดโกงเงินมาอย่างไร  จะได้ป้องกันปราบปรามได้ ป้องกันไม่ให้โอนเงินไปฝากต่างประเทศด้วย”

“เหมาะมาก” สมภารหนุ่มสนับสนุนต่อไป

“คอรัปชั่น ต้องปราบเด็ดขาด” นายเงื่อน แสดงความคิดเห็นต่อไป

“ปราบยังไงดี?”

“ยิงเป้าหมด ใครโกงกินยิงเป้าหมด  เรื่องคอรัปชั่นนี้ผมเกลียดเข้ากระดูกดำ ตั้งแต่ผมเป็นครู เป็นตำรวจ เจอแต่เรื่องคอรัปชั่น  มีทุกวงการ ทุกกรมกอง ตำรวจ อัยการ ที่ดิน สรรพาการ มหาดไทย มีทั้งนั้น  ตำรวจร้ายแรงที่สุด”

สมภารหนุ่ม พยักหน้าอย่างสนใจและเห็นด้วย

“ระดับกำนันยังคอรัปชั่น” นายเงื่อน สาธยายต่อไป อย่างมันเขี้ยว “กำนันเชื้อ เป็นตัวอย่างคอรัปชั่น  ใครรังวัดที่ดินก็เรียกเงิน บางทีงุบงิบการประกาศรับมรดกไว้ไม่ปิดประกาศ รับเงินจากผู้ที่รับมรดกไม่ให้คนอื่นรู้เรื่องคัดค้าน  ใครแจ้งเกิด แจ้งตาย เสียเงิน ๕ บาท ๑๐ บาททุกราย   เจ๊กเสียต่างด้าวรับเอาเงินไปเสียให้ก็เอาค่าติดต่อรายละ ๑๐๐ บาท  ใครขออนุญาตซื้ออาวุธปืน เอาค่ารับรองรายละ ๑๐๐ บาท  ยิ่งสมัยเงินผันตำบลยิ่งร้าย ปีที่แล้วได้เงินมา ๕๐๐,๐๐๐ บาท พี่ลูกน้องเมียเอามาลงชื่อขุดคลองรายละ ๒๕ บาท จ่ายเพียงวันละ ๑๕ บาท  ทำสะพานแห่งหนึ่งบอกว่า ๑๘๐,๐๐๐ บาท กำนันเหมาน้องเมียจ่ายเพียง ๘๐,๐๐๐ บาท”

สมภารสว่างฟังอย่างสนใจ

“ปลัดปรีชา ก็ตัวร้าย  ทางการเปิดให้จดทะเบียนปืนเถื่อน เรียกรายละ ๕๐๐ บาทรวด”

“ปลัดโทใช่ไหม?”

“นั่นแหละครับ นายหัวเถิกๆ นั่นแหละตะเข้ดีๆ นี่เอง”

“นายอำเภอเป็นไง?”

“นี่ก็ยอดคอรัปชั่น  ทำถนนสายหนึ่งยาว ๑๐ กิโลเมตร ได้เงินมา ๕๐๐,๐๐๐ บาท ก็กิโลละ ๕๐,๐๐๐ บาทใช่ไหม  พ่อจ้างน้องเมียกำนันกิโลละ ๒๐,๐๐๐ บาทเท่านั้น กินเสียกิโลละ ๓๐,๐๐๐ บาท รวม ๓๐๐,๐๐๐ บาท  เงินหลวง ๕๐๐,๐๐๐ บาท ตกถึงมือประชาชนเพียง ๒๐๐,๐๐๐ บาท  ถนนอย่างนี้ ๖ เดือนก็เป็นโคลนหมด”

“แหม แย่จริง” พระมหาสว่าง พูดพลางสั่นศีรษะ “ฉันไม่ค่อยรู้เรื่องกับเขาหรอก พึ่งรู้”

“อ้ายสมุห์บัญชีหน้าเจ๊กๆ นั่นก็ร้าย  เมื่อเร็วๆ นี้มาเก็บภาษีย้อนหลังเจ๊กเงี้ยบ ปรับภาษีย้อนหลัง ๑๐๐,๐๐๐ บาท  พอเจ๊กเงี้ยบไปหา มันเรียก ๔๐,๐๐๐ บาท ให้ส่งหลวง ๔๐,๐๐๐ บาท  เจ๊กเงี้ยบได้ลดภาษี ๒๐,๐๐๐ บาทก็จริง แต่เงินเข้าหลวง ๔๐,๐๐๐ บาทเท่านั้น มันเอาเสีย ๔๐,๐๐๐ บาท” นายเงื่อนพูด “นี่เฉพาะรายเดียวนะครับ ยังมีอีกมาก”

“แหมกินจริง” พระมหาสว่าทำปากเบ้

“ตัวแสบที่สุด ร้ายที่สุด คือ สารวัตรใหญ่ พันตำรวจตรีจินดา  อ้ายตัวนี้ร้ายมาก กินเจ็บปวดที่สุด  เมื่อเร็วๆ นี้ นายเหมือนนั่งขับเรือหางยาว ไปถูกเรือหางยาวด้วยกันชนตาแตกทั้งสองข้าง  เรื่องถึงโรงพัก สารวัตรใหญ่เรียก ๒๐,๐๐๐ บาท จากนายเช้าคนขับเรือชน  นายเช้าให้ ๑๘,๐๐๐ บาท สารวัตรให้นายเหมือน ๔,๐๐๐ บาท  ตาบอดสองข้าง ให้ ๔,๐๐๐ บาท ตัวเองเอาเสีย ๑๔,๐๐๐ บาท  มันบอกนายเหมือนว่ามันเรียกค่าทำขวัญให้ ๘,๐๐๐ บาท มันขอไว้ครึ่งหนึ่ง เพราะถ้าไม่ยอมก็ไม่ได้เลย  นายเหมือนเป็นคนตาบอดแล้วก็ต้องยอม  แต่อีก ๑๐,๐๐๐ บาท มันว่ามันเรียกพิเศษค่าทำคดี  เห็นไหมมันกินแม้กระทั่งค่าทำขวัญตาบอด” นายเงื่อนพูดอย่างเคียดแค้น “อ้ายสารวัตรคนนี้กินสะบัดที่สุด ซ่องกะหรี่ตั้งอยู่ข้างๆ โรงพัก ต้องส่งมันเดือนละ ๖,๐๐๐ บาท ตกวันละ ๒๐๐ บาท อ้ายเจ้าของซ่องมันบอกผม  หวยเถื่อนออกกันอย่างเปิดเผย เก็บโพยกันอย่างเปิดเผย จ่ายเงินกันอย่างเปิดเผย นี่ก็ต้องส่งมันรายละ ๑๐ วัน งวดละ ๑๐,๐๐๐ บาท เดือนละ ๓๐,๐๐๐ บาท  นี่กินกันเป็นทีมทั้งจังหวัด ตั้งแต่สารวัตรถึงผู้กำกับ  ที่ร้ายแรงก็คือ เวลานี้เรือหางยาว ถูกจี้ถูกปล้น เอาเครื่องยนต์ไปขาย ไม่ให้มันก็ยิงตกน้ำตาย  อ้ายคนร้ายมันเป็นพวกตำรวจ ขายได้แล้วเอาเงินแบ่งให้ตำรวจ เดือดร้อนกันมากเวลานี้”

“ฉันฟังคุณเล่าแล้วก็เพลียใจ” สมภารหนุ่มบ่น “นี่จะทำอย่างไรกันต่อไป บ้านเมืองเป็นอย่างนี้?”

“ก็ต้องช่วยตัวเองครับ  ประชาชนต้องรวมกำลังกันต่อสู้ เพื่อปลดแอกตัวเอง”

นายเงื่อนพูดคำนี้ สมภารสว่างฟังแล้วก็แปร่งหู ฟังดูเหมือนขบวนการปลดแอกของคอมมิวนิสต์  พระมหาสว่างเริ่มสงสัยว่านายเงื่อนนี้เป็นคอมมิวนิสต์หรือเปล่า?

“ฉันฟังคุณพูดแล้ว ทำให้ฉันนึกถึงคำพังเพยเก่าแก่บทหนึ่งที่ท่านว่า “คนดีมีน้อย คนถ่อยมีมาก” “คนชั่วหายาก คนดีทั้งนั้น”  คือใครก็แสดงตนว่าเป็นคนดี จนดูเหมือนว่าคนชั่วไม่มี  แต่ถ้ามองดูให้ดีอย่างที่คุณเล่ามา ก็เหมือนคำที่ว่า คนดีมีน้อยคนถ่อยมีมาก  แต่บางทีก็ดูเหมือนว่า คนชั่วหายาก เพราะใครๆ ก็อ้างตัวเองว่า ล้วนแต่เป็นคนดีทั้งนั้น  โลกนี้ดูมันลับแลอยู่พิกล”

“แต่ใจผมรู้สึกว่าคนถ่อยมีมาก  อย่าว่าแต่ฆราวาสเลย พระสงฆ์องค์เจ้าก็เถอะครับ  เวลานี้เจ้าคณะ สมภารเจ้าวัดหวงยศติดตำแหน่งกันมาก แสวงหาแต่ยศตำแหน่ง เห่อพัดยศกันถึงขนาดมีการวิ่งเต้นกันแล้ว  ถ้าผมเป็นใหญ่ ผมจะสั่งเลิกพัดยศ เลิกสมณศักดิ์ให้หมด”

ตอนนี้พระมหาสว่างนิ่งอึ้ง รู้สึกนายเงื่อนคนนี้เห็นจะคบยากเสียแล้ว เห็นจะเป็นคนที่เอาชนะได้ยากเสียแล้ว  ความคิดของเขานั้น ดูจะเป็นภัยแก่บ้านเมืองและพระศาสนา

“แต่ฉันสงสัยว่า คนอย่างกำนันเชื้อนี่ หลวงพ่อทำไมจึงไว้วางใจให้เป็นกรรมการรักษาเงินวัดตั้ง ๔-๕ แสน”

“นี่แหละหลวงพ่อท่านฉลาด รู้จักใช้คนแหละครับ” นายเงื่อนพูด “ก็กำนันปกครองคนทั้งตำบล ถึงอย่างไรชาวบ้านก็ยกให้ การตั้งกำนันจึงไม่มีใครคัดค้าน  ถึงกำนันจะโกงก็ยังมีศึกษาธิการอำเภอ เป็นข้าราชการอยู่อีกคนหนึ่งเล่า  แล้วท่านก็ทราบว่าคนที่ไม่ยอมกำนันก็มีอยู่ในตำบลนี้อีกคนหนึ่ง คือผม  ท่านจึงตั้งผมเป็นกรรมการด้วย”

สนทนากันด้วยอัธยาศัยไมตรีวันนั้น อยู่จนกระทั่งเวลาเย็น นายเงื่อนจึงลากลับไป ด้วยความรู้สึกว่า พระมหาสว่างก็เป็นคนที่สนใจกิจการบ้านเมืองและมีอัธยาศัยดี แต่ก็มีความรู้ความเข้าใจในเรื่องของโลกน้อยนัก  แต่พระมหาสว่างกลับมีความรู้สึกว่า นายเงื่อนคนนี้เป็นคนคบยาก เป็นคนที่ไม่น่าไว้วางใจเลย และน่าจะเป็นภัยแก่ชาติบ้านเมืองและพระพุทธศาสนาด้วย  คนอย่างนี้น่าจะหาทางกำจัดเสีย ไม่ควรปล่อยไว้ให้เป็นภัยแก่บ้านเมืองและพระศาสนาต่อไป

พระมหาสว่าง ครุ่นคิดถึงคำพูดของนายเงื่อน ในเรื่องต่างๆ ที่พูดจามาทั้งหมด ดูจะเข้าข่ายความคิดในลัทธิคอมมิวนิสต์ทั้งหมดทั้งสิ้นทุกทิศทุกทา’

จะริบที่ดินเป็นของรัฐ

จะโอนธนาคารเป็นของรัฐ

จะโอนโรงสีเป็นของรัฐ

จะโอนโรงเลื่อยเป็นของรัฐ

จะโอนหนี้สินชาวนามาเป็นของรัฐ

จะเลิกเก็บดอกเบี้ย เงินกู้ของชาวนา

จะปราบคอรัปชั่นด้วยการยิงเป้า

จะเลิกพัดยศ เลิกสมณศักดิ์ของพระสงฆ์

พระมหาสว่างเคยได้ยินได้ฟังมาบ้างว่าความคิดนี้ วิธีการอย่างนี้มีอยู่ในค่ายคอมมิวนิสต์

พระมหาสว่างนั่งคิด นอนคิดถึงพฤติการณ์ของนายเงื่อน ในการประชุมกรรมการวัดทั้ง ๓ ครั้ง ๓ คราวที่แล้วมา ก็คือการบ่อนทำลายวัด ทำลายความสามัคคีของกรรมการวัดดีๆ นี่เอง  คนทั้งหลายก็ฟังความเห็นของนายเงื่อนเสียด้วย พูดก็เก่ง มีถ้อยคำโน้มน้อมใจคนให้คล้อยตาม  การพูดอย่างนี้เป็นวิธีการปลุกระดม ยุยงให้คนไม่เชื่อฟังพระสมภารเจ้าวัด เป็นการทำลายความเลื่อมใสศรัทธาของประชาชน  การที่เขาพูดถึงคอรัปชั่นในวงราชการนั้นก็เป็นการสร้างภาพพจน์ที่ไม่ดีของข้าราชการให้ประชาชนฟัง เป็นการแยกข้าราชการออกจากประชาชน  การที่เขาพูดถึงนายทุนขูดรีดอย่างกำนัน ก็เป็นการแบ่งแยกนายทุนกับคนยากจนออกเป็นชนชั้น  พระมหาสว่างคิดดูแล้วก็ยิ่งเห็นว่านายเงื่อนมีหัวเอียงซ้ายเป็นคอมมิวนิสต์เป็นแน่นอน

เมื่อกำนันเชื้อมาที่วัดในวันต่อมา พระมหาสว่างจึงเรียกเข้าไปคุยสองต่อสองในห้อง  เล่าถึงคำพูดของนายเงื่อนให้กำนันฟังว่าความคิดอย่างนี้ เป็นวิธีการของคอมมิวนิสต์

“ท่านมหาจะให้ผมทำยังไงต่อไป?” กำนันถามขึ้น

“ก็ต้องรายงานให้ทางบ้านเมืองท่านทราบ จะได้คอยติดตามสอดส่องพฤติการณ์ของเขา” พระมหาสว่างออกความเห็น “ถ้าเขากล้าพูดกับฉันอย่างนี้ เขาก็ต้องเที่ยวพูดให้ชาวบ้านฟัง  ฉันว่ามันเป็นการปลุกระดมมวลชน ตามที่หนังสือพิมพ์ วิทยุ โทรทัศน์เขาว่า มันจะแบ่งแยกประชาชนออกจากฝ่ายปกครอง”

“โอ๊ย มันเที่ยวพูดทั่วไป ตามร้านกาแฟ ร้านชำ ร้านตัดผม มันพูดทั้งนั้นแหละ คนชอบฟังมันเสียด้วยนะ โวหารมันดี  ผมก็สงสัยว่าบางทีมันอาจจะคิดการใหญ่ถึงขั้นสมัครผู้แทน แต่ไม่เคยนึกเฉลียวใจอย่างท่านมหาว่า” กำนันพูด “ความจริงตั้งแต่มันกลับมาอยู่ที่นี่ ลูกบ้านของผมเคยพูดอะไรเชื่อฟังดี แต่เวลานี้ดูจะรีๆ ขวางๆ อยู่  ประชุมลูกบ้านทีไร คนมันก็ไปฟังอ้ายเงื่อนเสีย”

“ฉันว่าควรรายงานให้ทางบ้านเมืองเขารู้ไว้ จะได้คอยติดตามสอดส่อง เป็นการป้องกันไว้ก่อน” พระมหาสว่างให้ความเห็น

 (โปรดติดตามตอนต่อไป) 

ตอน ๖..ผีสางเทวดาไม่ปรานี

โพธิขวาง 

๖. ผีสางเทวดาไม่ปรานี

โอภาโสภิกขุ สมภารหนุ่มวัย ๓๑ ปี กลับไปนั่งอยู่ที่กุฏิด้วยความขุ่นข้องหมองใจเป็นอย่างยิ่ง  นึกถึงคำพูดของคนต่างๆ ในที่ประชุมที่กระทบกระเทือนทิ่มแทงใจตนแล้ว ก็กลุ้มกลัดขัดใจ ครุ่นคิดไปต่างๆ  จุดบุหรี่สูบอัดควันแรงๆ หลายครั้ง แต่ดูเหมือนยิ่งเพิ่มความกลุ้มกลัดในหัวสมองมากขึ้น  นึกถึงว่าตัวเราบัดนี้ก็ดูเหมือนว่าจะรุ่งเรืองในทางการคณะสงฆ์ ได้เป็นเจ้าอาวาสแต่ยังหนุ่มแน่น  มีความคิดฝันที่จะพัฒนาวัดให้เจริญรุ่งเรืองทันตาเห็น มีความคิดอันรุ่งโรจน์โชติช่วงที่จะพัฒนาวัดในเรื่องนั้นเรื่องนี้หลายอย่าง หลายสิ่ง  แต่พอเริ่มแผนงานก็พบแต่อุปสรรค มีมารมาขัดขวางทั้งเบื้องล่างและเบื้องบน  เบื้องล่างนั้นก็มาเจอเอาคนรุ่นเดียวกันวัยเดียวกันเข้า คอยขัดขวางคอยชักใบให้เรือเสียอยู่ตลอดเวลา  ความรู้ทางโลกและการพูดจานั้นดูเหมือนจะสู้เขายาก สมัครพรรคพวกเขาก็มี  เราเป็นลูกบ้านนี้ แต่จากไปเสียนาน เมื่อกลับมาใหม่ก็เหมือนตัวคนเดียว ยังไม่มีคนเคารพนับถือในความรู้ความสามารถ เพราะยังไม่มีโอกาสแสดงฝีมือ พอจะเริ่มแสดงก็มีคนคอยขัดขวางขัดจังหวะเสียแล้ว   ฝ่ายเบื้องบนนั้นเล่า ก็ดูเหมือนว่าจะมีอิทธิพลครอบคลุมวัดนี้อยู่ทั้งหมด เพราะอยู่ปกครองวัดนี้มานานถึง ๓๐ ปี เท่าๆ อายุของเรา  คนในตำบลนี้เล่าก็ล้วนแต่โง่เขลา ขาดการศึกษาอบรม หลงเชื่อในทางฤทธิปาฏิหาริย์ เชื่อบุญเชื่อบารมีของพระภิกษุเก่าๆ แก่ๆ  เชื่อจนกระทั่งว่าหลับตามองเห็นอะไรได้ล่วงหน้า เชื่อว่าวาจาสิทธิ์ พูดอะไรเป็นนั่น  นี่ดีว่าท่านไม่ได้ให้หวยใบ้เบอร์อะไร ไม่เช่นนั้นคนก็จะยิ่งงมงายฝังหัวกันไปอีกมาก  ถึงอย่างนั้นก็เป็นเหมือนหลักเหมือนตอ หินโสโครกที่จมอยู่ใต้น้ำ กีดขวางการเดินเรือแพ การดำเนินงานของเราอยู่ไม่น้อย  ไม่ใช่หลักตอใต้น้ำธรรมดา เป็นเหมือนจระเข้ขวางคลองเอาทีเดียว เพราะคนทั่วไปพากันขยาดหวาดเกรงไม่กล้าข้ามกราย เราจะมีหนทางแก้ไขได้อย่างไร  ยิ่งคิดไปแล้วก็ยิ่งตันปัญญา ฟ้าดินส่งให้เรามาเป็นใหญ่ในวัดนี้ ทำไมจึงให้มีนายเงื่อนและสมภารเพ็ง ฟ้าดินช่างไม่กรุณาปรานีเราเสียบ้างเลย เราจะเป็นสมภารวัดโพธิขวางนี้ต่อไปได้อย่างไร เมื่อมีที่ขัดขวางกางกั้นอยู่ทั้งเบื้องล่างเบื้องบนเช่นนี้

สมภารหนุ่ม ยิ่งคิดไปก็ยิ่งกลุ้มกลัดขัดเคืองใจ  นึกไปถึงคำของคนที่ว่าเราเป็นลูกคนจนเอาดีทางโลกไม่ได้ เพราะไม่ได้เรียนมหาวิทยาลัย ต้องมาเอาดีทางพระ  ว่าเราคิดสร้างตึกสมภารให้โอ่โถงเกินกว่าฐานะชาวบ้าน  เราสร้างก็เป็นของเราเมื่อไรมี ก็ตกเป็นสมบัติของวัด เป็นเครื่องเชิดหน้าชูตาของคนทั้งตำบล  แต่วาทศิลป์ของเรามันสู้เขาไม่ได้ พูดจูงใจให้เขาเห็นดีเห็นชอบไม่ได้  ขณะนั้นหัวใจมันเต้นแรง คุมสติไม่อยู่ นึกหาคำพูดไม่ออก คิดแล้วมันเจ็บใจตัวเอง  แต่คนอื่นก็ไม่มีปัญหา ดูเหมือนจะชอบฟังมากกว่าพูด แต่มันมีนายเงื่อนคนนี้ชักใบให้เรือเสีย มันมีสมภารเพ็งคนนี้ มีอิทธิพลกีดขวางอยู่

สมภารหนุ่มคิดวนเวียนอยู่อย่างนี้ มองไม่เห็นหนทางออกว่าจะกำจัดขวากหนามเหล่านี้ออกไปให้พ้นทางได้อย่างไร แต่คิดว่าจะต้องหาหนทางให้จงได้  ต้องเลือกเอาทางหนึ่ง ถ้ากำจัดขวากหนามไม่ได้ เราก็ต้องยอมแพ้หลีกทางไป เป็นสมภารวัดโพธิขวางไม่ได้แน่  แต่เราจะยอมแพ้หรือ เราจะต้องคิดหาหนทางต่อไป  คิดอย่างนี้แล้วมหาสว่างก็ลุกขึ้น คว้าจีวรห่ม คิดจะไปหาที่สงบสงัดพักอารมณ์ข่มใจไม่ให้ใครมารบกวน  จึงลงจากกุฏิเดินวนไปข้างหลังวัด ซึ่งมีต้นไม้ใหญ่ร่มครึ้ม หญ้าพงรกเป็นป่าช้าฝังผีศพชาวบ้าน มีซองใส่ศพ ก่อด้วยซีเมนต์เรียงอยู่เป็นแถวไม่ได้ระเบียบอะไรนัก  มีต้นไม้และพงหญ้าขึ้นปกคลุมอยู่ทั่วไป มีต้นไม้ใหญ่ เช่นต้นไทร ต้นหว้า และต้นไม้ชนิดอื่น ขึ้นอยู่ในบริเวณนั้น   สมภารหนุ่มเดินลัดเลาะไปด้วยจิตใจหม่นหมองขุ่นมัว ตั้งใจจะมาหาที่นั่งสงบอารมณ์สักพัก  แต่เป็นคราวเคราะห์ไปปะทะกับรังผึ้งเข้า มันก็แตกฮือ บินเข้ากรูรุมต่อยเอา  พระมหาสว่าง เอามือปัดไปมา มันก็ยิ่งบินกรูกันเข้ามาต่อยเป็นพัลวัน  จนเห็นไม่ได้การ ก็เลยวิ่งหนีกลับมากุฏิ  ปรากฏว่าโดนผึ้งต่อยตามใบหน้า ตามแขน หลายสิบแห่ง นอนปวดร้องครางอยู่ พระเณรตกใจต้องเข้าไปช่วยถอนเหล็กในออก  พระมหาสว่างหน้าตาบวมปูด นอนปวดระบมทั้งคืน รุ่งเช้าก็เป็นไข้ ตัวร้อนจัด หน้าตาจำไม่ได้ ปากบวม ตาปิด ฉันอาหารไม่ได้ทั้งตอนเช้าและตอนเพล พระเณรต้องนั่งพยาบาลกันอยู่

ประสกแย้ม คนข้างวัด ขึ้นมาดูอาการ เห็นเข้าเช่นนั้นก็ให้คนไปตามกำนันเชื้อมา  กำนันเชื้อมาถึงเห็นเข้าก็ตกใจ ชวนกันออกมานั่งปรึกษากันอยู่สองคน

“ท่านกำนันเห็นเป็นอย่างไร?”

“ฉันว่า ควรจะต้องส่งโรงพยาบาล เดี๋ยวจะเป็นอะไรมากไป”

“ฉันว่ายังงี้นะท่านกำนัน” นายแย้มคนสูงอายุพูดขึ้น “เมื่อวันวานนี้ ท่านมหาได้พูดจาล่วงเกินหลวงพ่อเพ็งในที่ประชุม ว่าอวดอุตริมนุสสธรรม เป็นปาราชิก ท่านกำนันได้ยินใช่ไหม?”

“ได้ยิน”

“หลวงพ่อท่านเป็นพระขลังๆ แรงๆ อยู่นะ ท่านกำนัน  ฉันว่าควรให้ไปขอขมาลาโทษหลวงพ่อเสีย”

“ก็เวลาพูดหลวงพ่อไม่ได้ยิน” กำนันว่า “ใครจะไปบอกท่านทำไม”

“กำนันนึกหรือว่าหลวงพ่อไม่รู้”

“หลวงพ่อท่านเป็นพระมีเมตตา คงไม่ถึงกับจะเสกผึ้งให้มาต่อย” กำนันพูด หัวเราะหึๆ

“ไม่ใช่หลวงพ่อเสกผึ้ง เสกต่อ เสกแตนอะไร ฉันไม่ได้หมายความยังงั้น” ตาแย้มพูด “แต่หลวงพ่อท่านไม่ใช่พระธรรมดา ใครไปว่ากล่าวล่วงเกินท่าน มีอันเป็นไปทันตาเห็นทุกคน  อ้ายเจ้าเงื่อนพูดว่า หลวงพ่อเคยขึ้นไปบรรจุพระไว้บนเจดีย์ ท่านว่าท่านไม่กล้าขึ้น กลัวตก  พออ้ายเจ้าเงื่อนปีนขึ้นไป ก็ตกลงมาปากคอแตก ไม่เห็นหรอกหรือท่านกำนัน?”

“เออ ชอบกลเหมือนกัน พี่แย้ม” กำนันยอมรับ “ฉันก็ลืมนึกไป”

“นั่นนะซี ฉันว่าให้ท่านมหาไปขอขมาลาโทษท่านเสียคงจะไม่เป็นไร ไม่ต้องเอาไปโรงพยาบาลหรอก”

“แล้วใครจะไปพูดกับท่านมหา?”

“ก็จะมีใคร ท่านกำนันแหละ พอจะพูดให้ท่านเชื่อถือได้”

“ต้องเข้าไปพูดด้วยกันสองคน”

กำนันเชื้อกับนายแย้ม จึงพากันเข้าไปในห้องของท่านสมภาร  ท่านยังนอนอยู่ ลืมตาไม่ขึ้น แต่มีอาการแสดงว่าตื่นอยู่  ท่านกำนันกับนายแย้มเข้าไปนั่งชิดข้างเตียงนอน

“ท่านมหาครับ เป็นยังไงตอนนี้?”

“ปวดระบมไปหมด” ท่านมหาพยายามพูดเสียงเบาๆ

“ท่านมหาครับ” กำนันพูดต่อไป “ผมอยากจะพูดอะไรกับท่านสักอย่าง ท่านอย่าโกรธผม ผมก็หวังดีต่อท่าน”

สมภารนิ่ง

“คือเมื่อบ่ายวานนี้ ท่านมหาได้พูดจาล่วงเกินหลวงพ่อเพ็ง ในที่ประชุมสองสามคำ แต่ว่าเป็นคำหนักอยู่ ตกเย็นท่านก็ได้รับเคราะห์กรรมมาอย่างนี้แหละ  ผมอยากให้ท่านมหาเอาดอกไม้ธูปเทียนไปขอขมาลาโทษหลวงพ่อเพ็งท่านเสียนะครับ”

สมภารนอนนิ่ง

“หลวงพ่อเพ็งท่านเป็นพระขลังอยู่ วาจาก็ศักดิ์สิทธิ์  ดูแต่อ้ายเงื่อนเถอะ ตกเจดีย์ลงมาทันตาเห็น  อ้ายเงื่อนพูดจาล่วงเกินท่านเล็กน้อยเท่านั้น ท่านก็เห็นกับตาว่ามันตกลงมาเหมือนปากท่านจริงๆ”

สมภารนิ่ง ยกเอามือมาประสานพาดไว้ที่อก

“ถึงอย่างไร หลวงพ่อเพ็ง ก็เป็นพระคราวพ่อคราวปู่  การไปกราบไหว้ท่านก็ไม่เสียหายอะไร ผีสางเทวดาก็ยังสรรเสริญ ว่าเราเคารพกราบไหว้พระผู้เฒ่าผู้แก่”

สมภารคงนอนนิ่ง

“ผมเข้าใจว่าตั้งแต่ท่านมหามาเป็นสมภารวัดนี้ ยังไม่ได้บอกเล่าเจ้าที่เจ้าทางเขา ยังไม่ได้ไปกราบไหว้เคารพหลวงพ่อเพ็งเลย  ผีสางเทวดาก็จะมองเห็นว่าท่านกระด้างกระเดื่อง ไม่เคารพเจ้าที่เจ้าทาง  เท่านั้นก็พอทำเนา  ท่านไปกล่าววาจาล่วงเกินท่านด้วยคำหนัก ผมจึงอยากให้ท่านไปขอขมาท่านเสีย บางทีเรื่องร้ายแรงทั้งหลายก็จะไม่มี”

สมภารนิ่งฟัง

“ถ้าท่านมหาไม่ขัดข้อง ผมจะเตรียมธูปเทียนดอกไม้มาให้  พอท่านลุกขึ้นไหว ก็ไปขอขมาลาโทษท่านเสีย  ยังไงๆ ก็อย่าให้คนทั้งหลายเขานินทา  หลวงพ่อเพ็งก็เป็นพระผู้ใหญ่ มีคนเคารพนับถือท่านมาก  ท่านจะได้ไม่มีเคราะห์ไม่มีศัตรู”

สมภารสว่างลืมตาเผยอเปลือกตาขึ้นเป็นครั้งแรก

“เอา ฉันตกลง”

สมภารเดินนำหน้า กำนันเดินตาม นายแย้มเดินตามไปยังกุฏิหลวงพ่อเพ็ง ซึ่งอยู่หัวสกัดทางทิศตะวันออก ตรงข้ามกับกุฏิสมภารสว่าง  ครั้นไปถึงก็พากันนั่งลงตรงหน้าหลวงพ่อเพ็ง

สมภารสว่าง นั่งคุกเข่าถือธูปเทียนดอกไม้ใส่พาน วางไว้ตรงหน้าหลวงพ่อเพ็ง แล้วก้มลงกราบ ๓ ครั้ง แล้วส่งพานให้หลวงพ่อเพ็ง

“กายกรรม วจีกรรม มโนกรรม ผมได้สบประมาทพลาดพลั้งด้วยกาย วาจา ใจ ต่อหน้าก็ดี ลับหลังก็ดี ขอได้อโหสิกรรมนั้นให้ผมด้วย”

หลวงพ่อเพ็ง รับพานดอกไม้ธูปเทียนไว้ พลางก็กล่าวว่า

“กายกรรม วจีกรรม มโนกรรม อโหสิกรรม”

ครั้นแล้วหลวงพ่อเพ็ง ก็ล้วงลงไปในย่าม หยิบเอาห่อกระดาษสีขาวขึ้นมา

“เอายาเขียวใหญ่ไปฉันกับน้ำอุ่น พรุ่งนี้ก็หาย” พลางก็ส่งซองยาให้ แล้วหลวงพ่อก็นิ่ง ไม่พูดจาไต่ถามอะไรอีก ไม่ถามว่าไปถูกอะไรมา มีอาการอย่างไร  ดูเหมือนท่านรู้แล้ว และท่านเตรียมตัวคอยไปรับขอขมา ท่านเตรียมยาไว้ให้เสร็จ

สมภารสว่าง ก้มลงกราบ ๓ ครั้ง ลาท่านกลับมายังกุฏิ โดยมีกำนันเชื้อ นายแย้มเดินตามมา  ถึงกุฏิแล้วก็นั่งพูดคุยอยู่สักครู่ กำนันเชื้อกับนายแย้มก็ลากลับไป

รุ่งเช้า อาการบวม อาการไข้ของพระมหาสว่างก็หายเป็นปกติดี  ฉันเช้าแล้ว พระมหาสว่างก็จัดแจงเดินทางเข้าไปในตัวจังหวัด เข้าไปยังวัดเจ้าคณะจังหวัด เล่าเรื่องราวเหตุการณ์ต่างๆ ตั้งแต่ไปเป็นเจ้าอาวาสวัดโพธิขวางตั้งแต่ต้นจนจบ

ท่านเจ้าคณะจังหวัด เป็นพระภิกษุสูงอายุ อยู่ในวัย ๖๐ เศษ มีความรู้ดีทั้งทางโลกและทางธรรม มีประสบการณ์มาก  เป็นพระภิกษุที่เฉลียวฉลาด มีปัญญาหยั่งรู้ถึงสภาพความเป็นจริง แทงทะลุปรุโปร่งเข้าไปถึงเบื้องหลังเหตุการณ์ที่ได้ยินได้ฟัง  จึงได้เทศนาสั่งสอนอบรมแบบครูอาจารย์ที่มีความหวังดีต่อศิษย์ของตน

“คุณไปเป็นสมภารเจ้าวัด ต้องมีความรู้ ๑ ความสามารถ ๑ คุณธรรม ๑  ทั้ง ๓ ประการนี้ต้องประกอบกัน ขาดอย่างใดอย่างหนึ่งไป ก็เรียกว่าขาดคุณสมบัติการเป็นสมภารที่ดี

ความรู้ต้องนำหน้า ต้องรอบรู้ในกิจการของคณะสงฆ์ รู้จักหน้าที่ของพระสงฆ์ ต้องรู้ในกิจการหน้าที่ของเจ้าอาวาส

ความสามารถเดินตาม เป็นเครื่องสนับสนุน  ต้องสามารถในการบำรุงรักษาวัด และพระศาสนา ต้องสามารถนำหมู่คณะคือพระลูกวัด ต้องสามารถในการชักนำพุทธบริษัทให้หันมาส่งเสริมกิจการของพระศาสนา

คุณธรรมตามหลัง ต้องมีคุณธรรมในการเป็นผู้ปกครองคน  เอาธรรมะของพระบรมศาสดามาใช้ทุกอย่าง ที่จะทำให้เราเป็นที่เคารพรักใคร่ของคนในปกครอง และคนที่แวดล้อมอยู่ในตำบลท้องถิ่นนั้น  คุณธรรมนี้เปรียบเหมือนกลิ่นหอมของดอกไม้ ที่ทำให้คนทั้งหมดอยากเข้าชิดเข้าใกล้ เป็นเสน่ห์เมตตามหานิยม  ถ้าเราขาดคุณธรรมก็เหมือนดอกไม้ไร้สีไร้กลิ่น คนไม่อยากชม  ถ้ายิ่งมีความร้ายความชั่วในตัวเราก็เหมือนกลิ่นเหม็น คนทั้งหลายก็จะพากันหลีกหนีไป  คุณธรรมนี้แหละผมว่าเป็นสิ่งสำคัญที่สุด สำคัญยิ่งกว่าความรู้ความสามารถ  จะเป็นเครื่องส่งเสริมความรู้ ความสามารถ ให้เราทำงานในหน้าที่ได้สำเร็จ  คนที่ขาดคุณธรรม ถึงจะมีความรู้ ความสามารถเพียงใด ก็จะทำงานไม่สำเร็จ  เพราะงานทุกอย่างเราทำคนเดียวไม่ได้ ต้องอาศัยความร่วมมือร่วมใจจากคนอื่น ถึงเราจะขาดความรู้ ความสามารถจะด้อย แต่ถ้าเรามีคุณธรรม ก็อาจจะจูงให้คนอื่นมาช่วยงานเราจนสำเร็จ  พระสมภารเจ้าวัดที่ขาดความรู้ หย่อนความสามารถ แต่ทำงานใหญ่ๆ ได้สำเร็จมากมาย เพราะเหตุที่มีคุณธรรมดี ก็อาจจะดึงเอาคนที่มีความรู้ความสามารถกว่าตนมาช่วยงานได้สำเร็จ  คุณคงจะเคยเห็นแล้ว สมภารบางองค์ความรู้ไม่มีอะไรเลย ความสามารถก็ไม่มีอะไร พูดก็ไม่เก่ง คาถาอาคมก็ไม่ขลัง แต่ท่านสร้างวัดของท่านได้เป็นปึกแผ่น คนเคารพนับถือมาก  นี่ก็เพราะเหตุที่ท่านมีดีอยู่ในตัว ดีที่ว่านี่ก็คือคุณธรรมของผู้เป็นหัวหน้าคน”

พระมหาสว่างนิ่งฟังเหมือนฟังเทศน์ พนมมือแต้

“คุณธรรมของคนที่เป็นสมภารเจ้าวัดนี้ มีลักษณะพิเศษไม่เหมือนทางราชการเขา เขามีระเบียบ มีกฎหมาย มีอำนาจให้คุณ ให้โทษคนได้ คนย่อมเกรงกลัวกัน  แต่คุณธรรมของสมภารนี้ ไม่มีอำนาจให้คุณให้โทษใครได้ จึงต้องใช้คุณธรรมล้วนๆ ไม่มีอำนาจสนับสนุนอยู่เบื้องหลัง  สมภารจึงใช้อำนาจไม่ได้ เพราะที่จริงแล้วเราไม่มีอำนาจอะไรอยู่ในมือเลย ต้องใช้แต่คุณธรรมหรือพระคุณล้วนๆ

คุณธรรมของสมภารวัดนั้น พระบรมศาสดาของเราได้ตรัสสอนไว้มาก เราได้ยินได้ฟัง ได้อ่านกันอยู่เป็นประจำ  แต่คุณธรรมเหล่านี้เราจะเรียนรู้ไว้ใช่ว่าใส่บ่าแบกหามเท่านั้นไม่ได้ เราจะเรียนรู้ไว้เสนอนักธรรมหรือเป็นมหาเปรียญเท่านั้นไม่พอ เราต้องรู้จักนำเอามาประพฤติปฏิบัติจริงๆ ในชีวิตประจำวันด้วย  หมายความว่าคุณธรรมกับตัวเราต้องเป็นสิ่งเดียวกัน เราต้องมีคุณธรรม  คุณธรรมนั้นอยู่ในตัวเราตลอดเวลา เหมือนพระจันทร์วันเพ็ญมีแสงสว่างส่องกระจายออกไปให้คนพบเห็นชื่นใจ สบายใจ

คุณธรรมของสมภารเจ้าวัดมีมาก จะยกเอามาแต่ที่สำคัญๆ พูดให้ฟัง

๑.    ขันติ  ต้องมีความอดทน อดกลั้นทุกอย่าง  แม้แต่ศัตรูที่จะมาโจมตีเราด้วย เจตนาร้าย เราก็ต้องทน  ต้องถือคติว่า “ยอมแพ้เป็นพระ ย่อมชนะแก่มาร”  ดูตัวอย่างพระพุทธเจ้าของเรา ชนะมารทุกอย่างเพราะขันติบารมีทั้งสิ้น

๒.   โสรัจจะ  ความสงบเสงี่ยม ไม่ไว้ยศ ไม่วางตัวว่าเราเป็นสมภารเจ้าวัด  ทำตัวเป็นผู้อาศัยวัด เป็นลูกวัดคนหนึ่ง

๓.   นิวาตะ  ไม่พองลม ไม่เย่อหยิ่ง ไม่ไว้อำนาจแก่ผู้ใด ไม่ว่าพระเณร หรือชาวบ้านทั่วไป

๔.   ทมะ คือ ข่มใจข่มอารมณ์ของตัวเราได้ ข่มความอยากดี อยากเด่น อยากดัง ของเราให้สงบลง  อย่าให้มันแสดงออกไปให้บาดหู บาดตา  บาดใจคน

๕.   มะทะ  ไม่ลุ่มหลงมัวเมาในลาภ ยศ สรรเสริญ สุข ทรัพย์ หรือบริวาร  ประคองใจไม่ให้หวั่นไหวลุ่มหลง

๖.    อปมาทะ  ไม่ประมาทในบุคคล แม้จะเล็กน้อย  ไม่ประมาทในการงานที่ทำ สิ่งใหญ่ๆ มาจากสิ่งเล็กน้อยเสมอ

๗.  เมตตา  รู้จักทำใจให้รักใคร่ในผู้คนในปกครอง ไม่ว่าพระ เณร ชี ชาวบ้าน  แผ่เมตตาจิตไปให้กว้างขวาง

๘.  กรุณา  ช่วยเขาให้พ้นทุกข์ เดือดร้อน แม้ในสิ่งเล็กน้อยเท่าที่เราจะช่วยได้

๙.   มุทิตา  ยินดีในความสุข ความเจริญ ลาภ ยศ สรรเสริญ ของคนอื่น  ไม่มีใจริษยาเขา

๑๐.          อุเบกขา  รู้จักวางใจเป็นกลางในคนจน คนมี คนดี คนชั่ว  ในความวิบัติล่มจม หรือทุกข์ยากของผู้อื่น ไม่ซ้ำเติมเขา

๑๑.          ทาน  รู้จักให้ปันสิ่งที่เรามีแก่ผู้ที่ไม่มี ไม่หดหืนเหนียวแน่นตระหนี่

๑๒.         ปิยวาจา  พูดจาคำไพเราะอ่อนหวาน ไม่พูดคำที่บาดหูบาดใจคนอื่น แม้แต่คำน้อย

๑๓.         อัตถจริยา  ประพฤติตนเป็นประโยชน์เกื้อกูลเขา เท่าที่เราจะช่วยได้แก่ทุกคน

๑๔.         สมานัตตตา  วางตนสม่ำเสมอเหมือนเคย ไม่ทำตนขึ้นลง ตามบุญวาสนาของเรา  เคยอย่างไรก็อย่างนั้น แม้ว่าเราจะมียศมีตำแหน่งสูงขึ้น

๑๕.         อัตตัญญุตา  รู้จักตนของเราว่าเราเป็นใคร ลูกเต้าใคร มีพื้นเพอยู่ที่ใด มีความรู้ความสามารถอย่างไร

๑๖.          อัตถัญญุตา  รู้จักเหตุว่าเหตุนี้ก่อให้เกิดผลอย่างไร รู้จักปลายเหตุสาวเข้าไปหาผล

๑๗.        ธัมมัญญุตา  รู้จักสิ่งต่างๆ ที่เป็นอยู่มีอยู่ ว่ามันเกิดมาจากเหตุอะไร รู้จักต้นเหตุที่ก่อให้เกิดผล

๑๘.        มัตตัญญุตา  รู้จักประมาณ ว่าทำอะไรให้พอเหมาะพอควรกับทุนรอน และความสามารถของเรา

๑๙.         กาลัญญุตา  รู้จักกาล รู้จักสมัย  ว่าสิ่งนี้ควรทำในจังหวะไหน โอกาสใด จึงจะเหมาะจะควร

๒๐.          บุคคลัญญุตา  รู้จักบุคคลที่เราเกี่ยวข้อง ว่ามีอุปนิสัย จิตใจ ความรู้ ความสามารถ สติปัญญา และบริวารของเขา ประวัติความเป็นมาของเขา

๒๑.         ปริสัญญุตา  รู้จักประชุมชน สังคมในท้องถิ่นนั้น ว่ามีขนบธรรมเนียมประเพณี ความเชื่อถืออย่างไร

เหล่านี้เป็นคุณธรรมประจำใจของเรา เราต้องให้ธรรมเหล่านี้อยู่กับใจเราเสมอ  เราต้องเป็นตัวธรรมะเหล่านี้ พร้อมที่จะให้ธรรมเหล่านี้มันส่งรัศมีออกจากกายของเราตลอดเวลา ใครพบเห็นเข้าก็รู้ได้ทันที เรามีธรรมเหล่านี้อยู่โดยปกติธรรมดา  คุณธรรมเหล่านี้แหละจะช่วยให้เรามีเสน่ห์ เมตตา มหานิยม แคล้วคลาด คงกระพันชาตรี มีตบะเดชะอยู่ในตัว เราจะเป็นสมภารเจ้าวัดที่ดีมีคนเคารพนับถือเอง ทำอะไรก็มีคนร่วมมือร่วมใจ ทำอะไรใหญ่น้อยก็สำเร็จทุกอย่าง”

สมภารสว่าง ฟังแล้วก็สว่างใจ  นึกถึงตัวเอง แล้วก็รู้สึกละอายใจที่เสียแรงเป็นมหาเปรียญลืมธรรมะตื้นๆ เหล่านี้เสียหมดสิ้นในขณะที่เป็นสมภารเจ้าวัด

“กล่าวโดยเฉพาะที่วัดโพธิขวางนี้  พระครูญาณวิสุทธิ์ ท่านก็เป็นพระสำคัญโขอยู่ จะข้ามกรายท่านไม่ได้เป็นอันขาด คนเคารพนับถือท่านมาก  ถ้าเราไม่เคารพท่าน หรือไปล่วงเกินข้ามกรายท่าน คนทั้งหลายก็จะพากันเกลียดชังเรา เรียกว่าไม่มีสิริมงคล ไม่รู้จักเคารพคนที่ควรเคารพ ในมงคลสูตร ๓๖ ประการ

ทางที่ดีเราจะต้องรู้จักวิธีหนามยอกเอาหนามบ่ง คือเรายกท่านให้ออกหน้า เรายอมอยู่ข้างหลัง เดินตามหลังผู้ใหญ่หมาไม่กัด  ทำอะไรปรึกษาหารือท่าน ท่านเห็นดีก็ยกให้ท่านออกหน้า เป็นความคิดของท่าน เป็นงานของท่าน ยกย่องท่าน  ท่านไม่เห็นด้วยก็อย่าทำ  เวลาประชุมกรรมการก็ให้ท่านเป็นประธาน เราลดตัวลงมาเป็นเลขานุการเสีย ก็ไม่เห็นว่ามันจะเสียหน้าอะไร  เราก็เป็นสมภารอยู่วันยังค่ำ แต่เป็นสมภารที่ฉลาด รู้จักใช้สิ่งที่มีอยู่เอามาเป็นประโยชน์แก่เรา

ผมว่านะ ท่านพระครูก็ชราภาพมากแล้ว ท่านจะอยู่กับเราอีกไม่นาน เอาตัวพระครูนั่นแหละมาเป็นประโยชน์แก่เราให้มากที่สุด  ท่านพระครูนั่นแหละ เป็นตัวเงินตัวทอง ผมจะบอกให้  เห็นไหมล่ะ อยู่ๆ ท่านก็ทำเงินไว้ให้เราถึง ๔๕๐,๐๐๐ บาท คิดดูให้ดีเถอะ  ตัวพระครูญาณวิสุทธิ์นั่นแหละมีราคาเป็นเงินนับล้านทีเดียวคุณ”

“แหม พระเดชพระคุณ ทำไมไม่สอนกระผมเสียก่อน” พระมหาสว่างพูดขึ้น “สอนกระผมเสียก่อนไปอยู่วัดโพธิขวางก็จะดี”

“ผมไม่สอนคุณหรอก” ท่านเจ้าคณะจังหวัดพูด “ผมต้องการให้คุณไปผจญกับสิ่งเหล่านี้ด้วยตนเองให้เต็มที่ แล้วผมจะได้สอนคุณภายหลัง คุณจะได้จำได้ติดใจไปจนตาย  ถ้าสอนเสียก่อน คุณก็จะฟังแต่เพียงเผินๆ ไม่ได้ประโยชน์แก่คุณ”

พระมหาสว่าง กราบลาท่านเจ้าคณะจังหวัดกลับวัดโพธิขวางวันนั้น มีอาการตัวเบาหวิว

(โปรดติดตามตอนต่อไป)